Nie sposób nie doceniać wpływu mentalności na wyniki sportowe. To ona decyduje o wynikach, kształtuje odporność psychiczną, a nawet pomaga wykształcić konkretne umiejętności. Jak ukształtować mentalność sportowca?
Pojęcie treningu mentalnego ściśle wiąże się ze szkoleniem amerykańskich astronautów w latach siedemdziesiątych. Wielokrotnie spotykali się oni z niebezpiecznymi sytuacjami, ale tylko teoretycznie.
To w swoich umysłach przeżywali kryzysy, opracowywali strategie radzenia sobie z nimi i znajdowali rozwiązania. “Bawiąc się” w ten sposób stopniowo przyzwyczajali się do zagrożenia i przestawali odczuwać stres.
Na pewno znasz to z autopsji: gdy w kryzysie pojawia się stres, jesteś nim tak sparaliżowany, że nie możesz działać racjonalnie. Wystarczy jednak, by stres zniknął i znajdujesz wyjście z sytuacji.
Najprościej mówiąc: trening mentalny to powtarzane CELOWE wyobrażanie sobie sportowego działania w Twoim wewnętrznym teatrze wyobraźni – jednak neurony działają identycznie jak w realnym świecie.
Wizualizacje
Ponieważ dane dotyczące rzeczywistości i jej wyobrażeń przechowywane są w tych samych obszarach mózgu, łatwo programować umysł. Na tym bazują świadome wizualizacje. Jak to wykorzystać w pracy nad mentalnością? Pomyśl o swoim celu – wybierz się w swoją przyszłość:
- Jak on wygląda?
- Kto tam jest?
- Czy są inni ludzie, widzowie, trenerzy?
- Ile masz wtedy lat?
- Jakie kolory widzisz wokół siebie? Co jeszcze widzisz?
- Jest zimno czy ciepło?
- Co jeszcze czujesz? Wiatr Słońce?
- Jakie dźwięki słyszysz? Czy jest bardzo cicho czy raczej głośno? Czy publiczność bije brawo? Jest aplauz?
- Co czuje Twoje ciało? Jakie masz emocje?
- Czy jest też smak? Może pijesz szampana, aby uczcić swój sukces?
Koncentracja
Mimo, iż koncentracja zawodników bardzo różni się w zależności od uprawianej dyscypliny, istnieje jej definicja. To umiejętność dostrzegania właściwych rzeczy we właściwym czasie oraz wyłączania zewnętrznych źródeł zakłóceń i własnych wątpliwości.
W kontekście sportu i specyfiki dyscyplin dobrze wyobrazić sobie latarkę, oświetlającą albo dużą przestrzeń (sytuacja na boisku), albo wąski snop światła (obserwacja przeciwnika). W zależności od sytuacji sportowiec w przygotowaniu mentalnym potrzebuje wypracować cztery rodzaje koncentracji:
- szeroka, skierowana na zewnątrz (boisko, tor jazdy);
- skierowana na zewnątrz, ale wąska (cel, bramka, kosz);
- szeroka, skierowana do wewnątrz (własne samopoczucie);
- wąska, skierowana do wewnątrz (własne motto, następne odbicie, następny rzut czy podanie).
Równowaga między napięciem a rozluźnieniem
Umysł, podobnie jak mięśnie, potrzebuje rozluźnienia po okresach napięcia. Istnieje wiele możliwości, by to osiągnąć, mogą to być zarówno ćwiczenia skierowane bezpośrednio na stan psychiczny, takie jak trening autogenny albo działania łączące sferę fizyczną z psyche: joga, masaże, gorąca kąpiel.
Wyznaczanie i formułowanie celów
Podstawowy napęd sportowca – wiedzieć czego się chce.
Każdy sportowiec musi mieć cel. Jak osiągnąć sukces w sporcie? Przede wszystkim formułując cel – czy to krótki czy długofalowy – zachowaj prostą zasadę SMART. Co to znaczy? Cel musi być:
- S (ang. specific) konkretny,
- M (measurable) mierzalny,
- A (achievable) osiągalny (ale i atrakcyjny),
- R (relevant) istotny, ale i realistyczny
- T (time-bound) określony w czasie.
Mentalność sportowca nie istnieje bez kontroli umysłu. Konieczne jest rozpoznawanie swoich myśli (ponieważ niektóre z nich mogą być nieuświadomione i jak wiesz – sabotują działania prowadzące do celu), po to, by je zatrzymać i ewentualnie przekształcić w pozytywne. Do tego przydaje się wgląd w motywacje i odpowiedź na pytania “dlaczego”
- Dlaczego to robisz?
- Dlaczego uprawiasz ten sport?
- Dlaczego jest dla Ciebie bardzo ważne?
- Dlaczego chcesz osiągnąć swój cel?
Do odniesienia sukcesu potrzebne jest wytworzenie automatyzmów.
Dotyczy to zarówno codziennych treningów, ale także, a nawet bardziej, rutyny zawodów. Automatyzmy oszczędzają energię, oraz powodują stan niemyślenia tylko działania.
Podczas całego procesu treningowego zawodnikowi, dążącemu do sukcesu musi towarzyszyć autorefleksja. Można po każdym starcie zadawać sobie pytanie: “Co dzisiaj poszło dobrze?”, “Co można było zrobić lepiej?”.
Odpowiedzi na te pytania definiują postęp na przyszłość, koncentrując się na rozwoju.
Błędem popełnianym przez sportowców, trenerów i rodziców jest to, że nie traktują umysłu i mentalności tak, jak traktują fizyczne i techniczne aspekty swojego sportu. Sportowcy nie czekają na kontuzję, raczej trenują, by jej zapobiec. Powinni podejść do mentalności w ten sam sposób.
Dlatego poznaj programy wspierające Twój umysł, abyś osiągnął to, czego bardzo pragniesz. Zajrzyj na sklep i wyprzedź konkurentów przechodząc specjalistyczne kształtowanie mentalne.
Uściski, Sławek